Robuust ecosysteem

Een actieve organische koolstofkringloop levert ook nog een robuust ecosysteem op

Het simpele verhaal

Het eigenlijke verhaal is heel kort: Niet alleen planten, maar ook mens en dier zijn onderdeel van de organische koolstofkringloop. Als die ergens wordt onderbroken, komt het hele systeem langzaam tot stilstand!

Alle hogere levensvormen op land zijn afhankelijk van organische koolstofverbindingen die door zuurstofminnende micro-organismen in de bodem worden aangeleverd bij de plant. Na afsterven worden de plantresten weer door andere bacteriën en schimmels afgebroken. De energie die het bodemleven nodig heeft om al die koolstofverbindingen te blijven omzetten, wordt geleverd door groene planten, die ten behoeve van de bodemorganismen suikers en aminozuren ter beschikking stellen via hun haarwortels. De kost gaat dus voor de baat uit! Vooral waar het gaat om de aanlevering van opneembare spoorelementen (als co-factor bij enzymvorming bv.) speelt het bodemleven een uiterst belangrijke rol voor de plant.

Wanneer we ook de plaats van mens en dier in de kringloop bekijken, zien we dat veel micro-organismen zowel in onze darmen als in de bodem voorkomen en dat op zichzelf is al een duidelijke aanwijzing dat mens en dier deelnemen aan dezelfde organische koolstofkringloop. En even terzijde: de diversiteit van onze darmbacteriën vormt een belangrijke basisvoorwaarde voor een gezond immuunsysteem! Het is dus essentieel voor onze gezondheid dat deze micro-organismen zowel in de bodem als in onze darmen naar behoren kunnen functioneren, zodat ze de organische bouwstenen (o.a. essentiële aminozuren, belangrijk voor hormoonvorming) kunnen (blijven) leveren, waar dat maar nodig is.

De simpele uitleg
Om te zorgen dat zulke organische bouwstenen steeds opnieuw en ook efficiënt kunnen worden gebruikt is er niet alleen een kringloop, maar ook nog een motor nodig die de energie levert om de vereiste omzettingen in de lokale koolstofkringloop gaande te houden. De motor van de kringloop wordt gevormd door het fotosynthese-proces, dat in groene planten met energie van de zon de suikers vormt die deels voor plantengroei en deels voor voeding van het bodemleven worden gebruikt. Het bodemleven fungeert als de versnellingsbak die met de motor samenwerkt, door de energie van de zon op de kringloopprocessen over te brengen. Wat we uit het bovenstaande al kunnen leren is dat mens en dier weliswaar gebruik maken en zelfs onderdeel zijn van de organische koolstofkringloop, maar dat ze deze processen toch niet zelf gaande kunnen houden. Daarvoor hebben ze altijd de zon, groene planten en voldoende bodemleven nodig, dat als motorblok van de kringloop fungeert. De conclusie die we dus kunnen trekken is:

De eenvoudige conclusie
Zonder een rijk/gevarieerd bodemleven valt de organische koolstofkringloop stil, ook al schijnt de zon! In de bodem vormt het klei/humuscomplex een essentieel onderdeel van de organische koolstofkringloop door water, huminezuren en veel andere nutriënten vast te houden. Die bufferende eigenschappen van het klei/humuscomplex zijn dus de basis van een robuust ecosysteem, dat tegen een stootje kan en daardoor ondanks klimaatverandering overeind kan blijven.

De robuustheid van een systeem hangt echter wel af van de mate waarin de onderdelen van dat systeem op elkaar kunnen reageren, om zo de samenhang (coherentie) van het systeem als geheel te kunnen bewaren. In onze industriële landbouw wordt de organische koolstofkringloop vaak onderbroken, door langdurig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Daardoor valt het klei/humuscomplex uit als onderdeel van de organische koolstofkringloop, werken de bufferfuncties in de bodem niet meer en moet de gewasgroei met lapmiddelen overeind worden gehouden (zoals bijvoorbeeld met irrigatie, kunstmest en steeds meer bestrijdingsmiddelen.

Terug