NVLV-themadag 17 nov 22 'Hoe het staat met de transitie -> kringlooplandbouw'

17 november 2022 9:30 - 16:00

Omschrijving

Het is alweer enige tijd geleden dat minister Carola Schouten van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit haar Landbouwvisie op kringlooplandbouw presenteerde aan de pers. Daarin liet zij optimistische geluiden horen over het streven naar circulariteit dat de ontwikkelingsrichting van de landbouw zou gaan bepalen. Bij haar tijdelijke terugkomst, na het vertrek van minister Henk Staghouwer op 6 sep 2022, leek de gewenste transitie naar kringlooplandbouw echter nog niet echt op rolletjes te lopen. Dit mede door het vlagvertoon rond het stikstofbeleid en het aflopen van de mestderogatie, ooit verleend door Brussel aan de Nederlandse boeren.
En nu de heer Piet Adema dan het stokje als minister van LNV heeft overgenomen, valt het ook hem niet makkelijk de transitie naar een effectieve vorm van kringlooplandbouw in goede banen te leiden. En die effectiviteit is precies waarover we het op deze themadag moeten hebben!

Omdat steeds duidelijker wordt dat kringlooplandbouw en voedselkwaliteit niet los van elkaar staan, wordt de behoefte aan duidelijke antwoorden steeds groter, op vragen als: 'Wat is nu exact kringlooplandbouw, waartoe dient het, onder welke omstandigheden en voor wie werkt dit concept, en hoe sturen we de transitie naar kringlooplandbouw in een richting die werkelijke circulariteit en volwaardig voedsel oplevert?'

Zoveel is zeker: Het bodemleven speelt in het sluiten van nutriëntenkringlopen onveranderlijk de hoofdrol en bepaalt dus de effectiviteit van kringlooplandbouw! De diversiteit van het microbieel bodemleven is zelfs de basis voor de volwaardigheid van ons voedsel en raakt dus direct aan onze gezondheid. Toch blijken de rol en waarde van het bodemleven nog (te) weinig aandacht te krijgen binnen de industriële voedselproductieketen. Hierdoor hangt de industriële vlag er als volgt bij:

'Er wordt op een niet duurzame wijze kwalitatief slechte (onvolwaardige) voeding geproduceerd in een door bestrijdingsmiddelen vervuilde omgeving' (stelling van de dag).

Op de themadag van 17 november (die voor hetzelfde geld een studiedag zou mogen heten) gaan wij daarom in het licht van de gewenste transitie -> kringlooplandbouw inventariseren:

hoe het staat met de duurzaamheid van de Nederlandse (kringloop)landbouw,
hoe het staat met onze voedselkwaliteit, in relatie tot het (niet) sluiten van kringlopen en
hoe het staat met milieuvervuiling door bestrijdingsmiddelen, in relatie tot het bodemleven.

Hierover zullen wij presentaties horen van respectievelijk

boer en onderzoeker dr.ir. Meino J. Smit,
onderzoeker bemesting, voeding en gezondheid ir. Anton O. Nigten en
consultant en onderzoeker bestrijdingsmiddelengebruik ir. Jelmer Buijs.

Vervolgens gaan wij dieper in op dwarsverbanden die er binnen de kringlooplandbouw zoal liggen tussen de genoemde onderwerpen, met inbreng van biologisch melkveehouder Jan Dirk van de Voort en kruidenkundige Hubert Cremer. Gedurende de dag zullen we ook, en steeds opnieuw teruggrijpen op een zeer essentiële vraag: hoe behandelen we het bodemleven volgens de laatste inzichten, in ons streven naar volwaardig voedsel?

De themadag zal plaatsvinden in de ontvangstruimte van Remekerboerderij 'De Groote Voort' aan de Postweg 110 in Lunteren. Bij goede opkomst verhuizen we naar de Pot. Het concept-programma van onze themadag ziet er op dit moment als volgt uit:


	'Hoe het staat met de transitie -> kringlooplandbouw'
9.30	Registratie en koffie
9.55	Opening door de dagvoorzitter, ir. Dirk Hart, secr/penningmeester NVLV.
10.00	De toekomst van de Nederlandse (kringloop)landbouw, door dr.ir. Meino J. Smit, boer en onderzoeker, Paterswolde
10.45	Ruimte voor enkele vragen
11.00	De huidige samenstelling van de bodem en de consequenties voor ons voedsel, door ir. Anton O. Nigten, onderzoeker bemesting, voeding en gezondheid, Wageningen
11.45	Ruimte voor enkele vragen
12.00	Bedrijfsintroductie door bio-boer Jan Dirk van de Voort en Hubert Cremer, kruidenkundige
12.30	Ruimte voor discussie over het ochtendprogramma
	~
13.00	Bio-lunch
	~
14.00	Gaan bestrijdingsmiddelen en het bodemleven samen? Door ir. Jelmer Buijs consultant en onderzoeker bestrijdingsmiddelengebruik, Buijs Agro-Services, Bennekom
14.45	Naar buiten voor observaties aan mestmonsters door ir. Jelmer Buijs, met ruimte voor vragen.
	Aansluitend brede discussie met het inleiderspanel, versterkt met Jan Dirk van de Voort en Hubert Cremer, kruidenkundige.
15.15	Afronding van het formele deel door de dagvoorzitter en voortzetting van de discussies met een drankje erbij
16.00	Sluiting

Korte inhoud van de lezingen:

dr.ir. Meino J. Smit over duurzaamheid in de Nederlandse (kringloop)landbouw:
Wat zijn de oorzaken van het vastlopen van ons landbouwsysteem en welke oplossingen zijn mogelijk om een duurzaam landbouwsysteem te realiseren.
Kringlooplandbouw is een onderdeel van de oplossing om te komen tot een verduurzaamde landbouw. Maar wat is kringlooplandbouw eigenlijk en wordt het in Nederland al toegepast? Er zal worden ingegaan op de huidige stand van zaken ten aanzien van kringlooplandbouw. Vervolgens zal worden aangegeven welke systeemveranderingen nodig zijn om tot een echte kringlooplandbouw te komen. Dat vergt niet alleen technische aanpassingen, maar ook aanpassingen van de organisatorische infrastructuur. Als we dat laten liggen is kringlooplandbouw onmogelijk.

ir. Anton O. Nigten over planten bemesten vs. planten voeden, in relatie tot hun gezondheid:
De moderne landbouw is niet toekomstbestendig, door een veel te intensief gebruik van verschillende grondstoffen, zoals Meino al heeft aangegeven. Dat geldt ook voor de meststoffen die worden ingezet in de plantenteelt. In de kern van de zaak raken we daar aan twee paradigma’s, die staan voor twee verschillende visies op het voeden van planten:
'Moet de mens bepalen hoe planten worden bemest (met zouten), of voeden planten zich zelf wel?'
Als we geloven in optie 1 zijn de gevolgen gigantisch. Zouten veroorzaken niet alleen ziektedruk op bodem, plant en dier, maar hebben ook een steeds toenemend bestrijdingsmiddelengebruik tot gevolg. Al die componenten samen tasten de kwaliteit van het voedsel aan dat via de voedselketen uiteindelijk op ons bord belandt. Tot op zekere hoogte geldt dit zelfs voor de biologische en biologisch-dynamische landbouw. In mijn presentatie zal ik de hele voedselketen langslopen en ook laten zien wat optie 2 inhoudt: daarin kunnen planten zelf kiezen en zich ongestoord voeden met behulp van bodemorganismen (hun symbionten) die het plantenvoedsel in organische vorm aanleveren.

ir. Jelmer Buijs over praktische kringlooplandbouw, met gewenste en ongewenste kringlopen:
In de vorige lezingen hebben we het met name gehad over gewenste nutriëntenkringlopen en gezondheid, van macro- (landbouwbedrijven) tot microniveau (ziektedruk bij plant, dier en mens).
Nu wil ik een aantal kringlopen behandelen die ongewenste effecten hebben op hun omgeving. Na een inleiding over de aard van vervuilingsbronnen (plastics, bestrijdingsmiddelen etc.) ga ik het hebben over normering m.b.t. de aanwezigheid van stoffen. Ik zal ingaan op vragen zoals:

Wat weten we eigenlijk over de schadelijkheid van stoffen die we in het milieu brengen?
Welke concentraties zijn er toegestaan in levensmiddelen, voer, bodem en lucht?
Is concentratie altijd evenredig met de schade die een stof toebrengt aan het organisme?
Hoe lang duurt het voordat er schade optreedt, en bij welke concentratie begint dat?
Zijn schadelijke stoffen die zich ophopen (accumuleren) nog wel afbreekbaar?
Zijn er stoffen die elkaar onderling versterken in hun werking (cocktails)?
Bestaan er ook normen voor de totale belasting die het milieu ondervindt?

Tot slot zullen enige voorbeelden worden genoemd van bedrijven die mest produceren met een goede kwaliteit met zeer lage gehalten van bestrijdingsmiddelen.