Home

De rol van de organische koolstofkringloop en de invloed van bestrijdingsmiddelen

In organische kringlooplandbouw is de organische koolstofkringloop actief. Die zorgt voor levende bodems die garant staan voor vitale gewassen en gezonde mensen!

Om een organische koolstofkringloop te kunnen sluiten moeten de resten van planten en dieren weliswaar afgebroken kunnen worden, maar niet verder dan nodig om de organische bouwstenen voor de opbouw van nieuw leven vrij te maken. Dit betekent dat niet alles weer in nitraten en fosfaten hoeft te worden omgezet, want dat werkt ontregelend op het bodemleven. De bodembacteriën zijn zelf perfect in staat voldoende nitraten etc. te mobiliseren, of in ammonium om te zetten als dat door planten wordt gevraagd.

Verder afbreken dan tot de organische componenten is dus niet gewenst, maar er zijn voor die afbraak wel gespecialiseerde bodemorganismen nodig, die aan het microklimaat in de bodem zekere eisen stellen, zoals een goed ontwikkeld klei/humuscomplex. Als aan die eisen wordt voldaan komt de organische koolstofkringloop langzaam maar zeker op gang, en krijgt het bodemleven een vliegwielfunctie die de koolstofkringloop in toenemende mate onafhankelijk maakt van de wisselende weersomstandigheden waaronder de kringloop moet kunnen functioneren. Cruciaal daarbij is, dat het klei/humuscomplex in de organische koolstofkringloop een bufferfunctie kan vervullen bij het vasthouden van water en nutriënten.

Bodemleven is de 1^e VOORWAARDE voor een ongestoorde lokale koolstofkringloop, maar de 2^e VOORWAARDE is een aktieve bufferfunctie van het klei/humuscomplex.

Het bodemleven dat het klei/humuscomplex als basis gebruikt en onderhoudt mag dus niet gehinderd worden! Denk daarbij aan hindernissen zoals

energietekorten door een gebrek aan suikers, zuurstof of spoorelementen, of
residuen van bestrijdingsmiddelen die het bodemleven ernstig belemmeren, of
een overheidsbeleid dat schadelijk is voor de instandhouding van het bodemleven (drijfmestinjectie, achterhaald toelatingsbeleid m.b.t. bestrijdingsmiddelen).

Een ongestoorde kringloop van organische bouwstenen maakt dus het verschil uit tussen een levende of een dode planeet. Elke bodem op aarde kan daar (in meer of mindere mate) zijn steentje aan bijdragen, via de afbraak- en opbouwprocessen in de lokale koolstofkringloop.

Het sluiten van de organische koolstofkringloop betekent niets minder dan het behoud van een levende planeet. Organische zuren kunnen daar goed bij helpen

Door die actieve organische koolstofkringloop stijgt de gewasvitaliteit (weerbaarheid, zou minister Schouten zeggen) die weer de sleutel vormt tot GEZOND, VOLWAARDIG VOEDSEL. Daarin zitten geen residuen van bestrijdingsmiddelen, maar wel een flinke dosis micronutriënten, die alleen gevormd kunnen worden als er secundaire plantenstoffen aanwezig zijn die worden geproduceerd met behulp van de organische stoffen afkomstig van het bodemleven:
de samenwerking tussen plant en bodemleven is dus van levensbelang voor de productie van voedsel dat de gezondheid van mens en dier ten goede komt. Door het monitoren en gaande houden van de organische koolstofkringloop zijn boeren en tuinders in de organische kringlooplandbouw degenen die de juiste voorwaarden scheppen voor de samenwerking tussen plant en bodemleven. Om op te starten betekent dat vaak de beluchting van de bodem op orde brengen en spoorelementen aanvoeren, om de ontwikkeling van het bodemleven een vliegende start te geven en zo de organische koolstofcyclus op gang te helpen en te houden.

Het voorgaande maakt het noodzakelijk een duidelijk onderscheid te maken tussen de term 'kringlooplandbouw' (een kreet die op zich nog weinig zegt) en de organische vorm van kringlooplandbouw. Dat is de kringlooplandbouw waarin de organische koolstofkringloop functioneert, die gezonde mensen en dieren oplevert en ecologisch ook nog klopt. Let ook op de extra betekenis van het woord organische hier, in de zin van subsystemen van de organische koolstofkringloop die organisch samenwerken. Een goed functionerend bodemvoedselweb speelt dus wel de hoofdrol in het bodemdeel van de organische koolstofkringloop, maar heeft daarvoor ook het plantdeel nodig, om energie te leveren uit fotosynthese, het proces dat energie uit zonlicht vastlegt in chlorofyl (het bladgroen van de plant), door suikers te vormen uit water en CO₂.

Bestrijdingsmiddelen gebruiken is in strijd met de belangen van het bodemleven

Als wij het belangrijk genoeg vinden dat onze landbouw volwaardig=gezond voedsel voortbrengt, dan zullen wij het aeroob (=zuurstofminnend) bodemleven met alle égards moeten behandelen. Dit betekent dat we zullen moeten denken in een bodembeheer waarbinnen het belang van het aeroob bodemleven steeds voorop staat. Het punt is dat zonder een rijk en divers bodemleven planten niet vitaal kunnen zijn en de organische koolstofcyclus niet kan blijven functioneren. Daarvoor is nodig dat de bodem voldoende lucht bevat en er alleen schone, organische restproducten op het land worden teruggebracht, ter versterking van het zuurstofminnend bodemleven. Dat wil ook zeggen: met de juiste C/N-verhouding en afgepast in tijd en hoeveelheid. Even belangrijk is verder dat we bestrijdingsmiddelen steeds meer gaan afbouwen, want terwijl het netto effect op de planten beperkt is, loopt het bodemleven wel stuk op de bruto hoeveelheden en schuiven alle residuen evengoed verder de voedselketen in, tot ze een keer op ons bord belanden. Daarvoor betaalt de maatschappij als geheel een wanstaltig hoge prijs in termen van gezondheid, leefomgeving en duurzaamheid, terwijl de chemische industrie en hun aandeelhouders tevreden toekijken langs de kant.

De gevolgschade van veel bestrijdingsmiddelen is veel groter dan hun opbrengst: terwijl slechts een klein deel van de middelen de beoogde planten treft, verziekt het leeuwendeel langdurig het bodemleven, wordt biodiversiteit stelselmatig uitgehold en is de maatschappij als geheel tot in lengte van jaren het kind van de rekening.